Дижитал эрин зуунд компьютер, гар утас болон олон төрлийн ухаалаг төхөөрөмжийн хэрэглээгүйгээр өдөр тутмын амьдралыг төсөөлөх аргагүй болсон. Бид цахим байдлаар мэдээллээ хадгалан, бүх хэрэглээгээ шийдвэрлэх боломжтой болсны дотор өөрийн банк, санхүү, мөнгийг мөн удирдаж байна. Ингэхдээ аюулгүй байдлаа нэн тэргүүнд тавих шаардлага үүсэж байгаа бөгөөд кибер халдлагаас өөрийн мэдээлэл, санхүүгээ хамгаалах мэдлэгтэй, мэдээлэлтэй байх хэрэгтэй юм.
Баталгаат бус программ хангамж:
Кибер халдлагын нэг төрөл болох Malware (malicious software) буюу хортой программ хангамж нь таны компьютерт баталгаат бус программ хангамжаар дамжин суух боломжтой юм.
Хортой программ хангамж нь компьютерын үйл ажиллагааг таслан зогсоох, мэдээлэл цуглуулах, компьютерын системд хандах боломжийг олж авах, интернэт банк, нууц үг, кредит картын дугаар цуглуулах, файлуудыг барьцаалах зэрэг зорилготой хортой программ хангамж юм. Хортой программ хангамж нь олон төрөл байдаг бөгөөд бид тэднийг вирус, ransomware гэж ярьж хэвшсэн байдаг.
Вирус гэж юу вэ ?
Вирусээр халдсан файлыг нээвэл өөрийгөө хувилж хувилагдсан хувилбарууд нь компьютерын бусад программ, файл, хатуу диск зэрэгт тархаж халддаг. Өөрөөр хэлбэл компьютерт зөвшөөрөлгүйгээр нэвтрэх, үржих чадвартай, тодорхой үүрэг, зорилготой программыг вирус гэдэг.
Ransomeware гэж юу вэ ?
Ransomware гэдэг нь таны компьютерт хадгалагдаж буй нэн чухал хэрэгцээтэй файлуудыг барьцаалдаг хортой программ юм. Энэ төрлийн халдлагад өртсөнөөр та өөрийн чухал файлуудыг нээж үзэх боломжгүй болох ба шифрлэгдсэн файлуудыг сэргээн үзэхэд хакеруудад их хэмжээний төлбөр төлөх шаардлагатай болдог.
Баталгаат бус аппликейшн:
Гар утас, таблет зэрэг ухаалаг төхөөрөмжийн программ хангамж болох аппликейшн нь хуурамч, хортой код агуулсан байх нь цөөнгүй болсон. Эдгээр хортой код бүхий аппликейшн нь мэдээлэл хулгайлах, байршил тогтоох, дэлгэц бичих зэрэг аюултай үйлдлүүдийг хийх боломжтой байдаг.
Иймд аппликейшн татахдаа нэр, агуулга, тайлбарыг сайтар нягтлан баталгаат эх үүсвэрээс татдаг байх хэрэгтэй. Тухайн аппликейшн танаас ямар мэдээлэл шаардаж байгааг анхаарч аюулгүй байдлын тохиргоонуудыг нь шалган тохируулахаа битгий мартаарай.
Хортой код агуулсан аппликейшн, программ хангамжаас хэрхэн сэргийлэх вэ ?